«Икенче икмәк»: бәрәңгене ничек дөрес сакларга?

Бәрәңгене саклауның уңышы, барыннан да элек, продуктның үз сыйфатларын билгеле бер вакыт эчендә саклап калу сәләтенә бәйле.

Бәрәңгенең тәмен һәм файдалы үзлекләрен саклау буенча сезонлы чаралар яңа технологияләр кулланып та, еллар дәвамында сыналган саклау ысуллары белән дә  үткәрелә.

Шулай итеп, бәрәңгене саклауга әзерләү өчен күрсәтмәләр. Казылган бәрәңгене сортларга аералар, кирәкмәгән катнашманы, үсемлек калдыкларын һәм артык туфрактан  чистарталар. Саклауга салынганчы, ике-өч сәгать эчендә һавада киптерү файдалы. Бу очракта кабык тупаслана һәм ташу вакытында азрак зыян күрә.
Орлыкка бәрәңге яхшы саклансын өчен аны яшелләндерү мөһим. Яшелләнгән бәрәңге авыруларга чыдам, чөнки анда соланин бар – кешеләр һәм хайваннар өчен агулы матдә, шуңа күрә яшелләнгәннәре утырту өчен генә кулланыла. Соланин ярдәмендә бәрәңгенең кабыгы ныгый, бәрәңге күзәнәгенә патоген  микрофлораның үтеп керүенә киртә барлыкка килә.

Уңышны  саклауның төп шарты-саклау урынын җентекләп әзерләү. Барыннан да бигрәк, ул  узган елгы калдыклардан чиста, ярыклары булмаган һәм яхшы җилли торган булырга тиеш.

Чистартканнан соң, саклагыч киптерелә, бордос катнашмасы белән эшкәртелә яки яңа өлгергән известь белән агартыла, күкерт шашкаларын кулланырга мөмкин, шул ук вакытта куркынычсызлык чараларын үтәргә онытмагыз.

Бәрәңгене шунда ук бик салкын саклагычка салырга ярамый, чөнки аны саклаганда берничә период бар:
- урып-җыюдан соң дәвалау урып-җыюдан соң ук башлана һәм зарарлануына карап биш көннән өч атнага кадәр дәвам итә ала. Дәвалау чорында механик зыянны дәвалау, күзәнәкләренең  өлгерүе һәм аларны озак саклауга әзерләү бара. Бәрәңгедә шикәр күләме кими, крахмал саны арта, кабыгы тагын да ныграк була. Дәвалау чорында саклау температурасы +18-19 °C-тан, дымлылык 85-95% - тан артмаска тиеш. Җәрәхәтләнгән урыннары төзәлчен өчен кислород ирекле керергә тиеш, шуңа күрә дәвалау чорында бәрәңгене җилләтергә кирәк;
– температураның төшү чоры-бәрәңгене суыту чоры. Бу чорда, якынча бер ай эчендә, температураны әкренләп +15 °18 °C-тан +2 ° 5 ° C-ка кадәр киметергә кирәк. Бу физиологик һәм биологик процессларның минималь интенсивлыгы, тирән тынычлык чоры;
- кышкы (төп) – саклау чоры бәрәңге үсеп чыга башлаганчы дәвам итә;
- язгы (шыта башлаганнан соң).

Вакытсыз шытымнардан ничек сакланырга? Саклау өчен куелган температураны (+2 °5 ° C) һәм һава дымлылыгын 85-95% тотрыклы тотарга кирәк. Кышкы чор ахырында үсеш нокталарының уянуы була, сулыш интенсивлыгы арта, биохимик процесслар активлаша – бәрәңге үсәргә әзер.

Тышкы һаваның тискәре температурасының соңгы ункөнлегендә  температураны бер ярым-ике градуска кадәр киметергә мөмкин. Бу язгы чорда күрсәткечләрне саклап калырга һәм шытуны  тоткарларга мөмкинлек бирәчәк.

Утырту вакытында механик зыянга каршы тору өчен, +10 °15 ° C кадәр җылытырга кирәк.

Гүзәл Хөсәенова,
Татарстан буенча «Россельхозцентр» филиалы җитәкчесе урынбасары