Әлмәт үзәк Җә­мигъ мә­че­те­нә җи­бә­рел­гән Коръ­ән-ха­физ Һа­рун Олы бе­лән әң­гә­мә

Әм­ма Коръ­ән­не бар их­ла­сың­ны би­реп, чын кү­ңел­дән күр­кәм итеп, бө­тен ке­ше ише­тер­лек, әм­ма шул ук ва­кыт­та ка­ты кыч­кыр­мый­ча уку һәр ке­ше­нең дә хә­лен­нән ки­леп бет­ми.

ТР мө­сел­ман­на­ры Ди­ния нә­за­рә­те ча­кы­руы бу­ен­ча Из­ге Ра­ма­зан аен­да рес­пуб­ли­ка­быз ра­йон­на­ры­на Төр­ки­я­дән кил­гән Коръ­ән-ха­физ­лар мә­чет­ләр­дә тә­ра­вих на­ма­зы укы­ды, Коръ­ән-хә­тем чык­ты. Шә­һә­ре­без­дә­ге үзәк Җә­мигъ мә­че­те­нә җи­бә­рел­гән Коръ­ән-ха­физ Һа­рун Олы бе­лән әң­гә­мә ко­рыр­га ми­ңа да на­сыйп бул­ды. Әл­мәт ра­йо­ны һәм шә­һә­ре мөх­тә­си­бе Фә­һим хәз­рәт Әх­мәт­җа­нов ара­ла­шу­ы­быз­га тәр­җе­мә итүе бе­лән яр­дәм ит­те. Һа­рун Олы Төр­ки­я­нең Де­низ­ле шә­һә­рен­нән. Мә­чет­тә имам бу­лып эш­ли.

- Һа­рун әфән­де, Әл­мәт җи­ре­нә аяк бас­кач нин­ди той­гы­лар ки­чер­де­гез?

- Из­ге Ра­ма­зан аен­да Та­тарс­тан­га ки­леп, тә­ра­вих на­ма­зы уку, Коръ­ән-хә­тем чы­гу - ми­нем өчен зур мәр­тә­бә. Би­ре­дә хез­мәт ку­яр­га ла­ек­лы дип тап­кан­на­ры өчен, әл­бәт­тә, сө­ен­дем. Әл­мәт­ле­ләр бик ку­нак­чыл, мө­ла­ем ха­лык. Бик җы­лы кар­шы ал­ды­лар. Үзем­не чит ил­дән кил­гән ке­ше дип хис ит­мим. Төр­ле мил­ләт вә­кил­лә­ре­нең дус-та­ту бу­лып, ис­лам ди­нен то­ту­ла­ры да үзе­нә җә­леп ит­ми кал­ма­ды, бик тәэ­сир­лән­дер­де.

- Га­и­лә­гез­дә та­гын Коръ­ән-ха­физ­лар бар­мы?

- Ха­ты­ным һәм абы­ем - Коръ­ән-ха­физ­лар. Абы­ем да мә­чет­тә имам бу­лып эш­ли.

- Сез кай­чан һәм ни­чек Коръ­ән­не ят­лый баш­ла­ды­гыз?

- 13 яшем­дә күр­ше ра­йон­нан кил­гән хәз­рәт­ләр мәд­рә­сә­гә җы­еп ал­ды­лар. Бер ел укыр­га өй­рән­дем. Та­гын бер ел­да Ал­ла­һы­ның рәх­мә­те бе­лән ят­лап бе­тер­дем. Кем­нең­дер тәкъ­ди­ме бе­лән Коръ­ән ят­ла­та­лар икән, ул ха­физ бу­лып җи­теш­ми дип са­ныйм. Ях­шы нә­ти­җә үзең ты­рыш­кан­да, көч куй­ган­да гы­на бу­ла­чак. Бө­тен ке­ше дә җи­ңел ге­нә ха­физ бу­ла ал­са, Коръ­ән­гә хөр­мәт кал­мас иде. Ха­физ бу­лу өчен бик күп им­ти­хан­нар үтәр­гә ки­рәк. Гө­наһ га­мәл­ләр күб­рәк кыл­ган са­ен, Коръ­ән ис­тә кал­мый. Чөн­ки күп­ләр­нең баш­ла­ры дөнья мә­шә­кать­лә­ре бе­лән тул­ган. Ят­ла­дың да, бет­те тү­гел, аны һәр­да­им ка­бат­лап то­рыр­га ки­рәк. Шу­ны­сы да мө­һим, пәй­гам­бә­ре­без­нең сөн­нә­тен ях­шы­лап үтәү шул­ка­дәр хә­тер­ләү сә­лә­тен ях­шыр­та. Ә ки­рәк­мә­гән сүз­ләр сөй­ләү, га­мәл­ләр кы­лу хә­тер­не на­ча­рай­та. Шу­ңа кү­рә Коръ­ән­не ят­лау да авыр­ла­ша.

- Коръ­ән-ха­физ бу­лыр­га җы­е­ну­чы­лар­га нин­ди ки­ңәш­ләр би­рер иде­гез?

- Коръ­ән ят­лау зур дә­рә­җә, олы нигъ­мәт һәм ул - Ал­лаһ­тан. Коръ­ән-ха­физ­лар үзе бе­лән җән­нәт­кә 70 ке­ше­не алып ке­рү дә­рә­җә­се­нә ире­шә­чәк. Алар­ны "а­як­лы Коръ­ән­нәр" дип тә атый­лар. Әле­ге адым­га ба­сар­га җы­е­ну­чы­лар­да нык са­быр­лык, зур ты­рыш­лык, тә­вәк­кәл­лек сый­фат­ла­ры бу­лу бик тә мө­һим. Ят­лый баш­ла­ган көн­нән алып, ял ит­ми­чә, ара кал­дыр­мый­ча ят­лау, дә­вам­лы­лык зур нә­ти­җә­ләр­гә ки­те­рер­гә мөм­кин. "Коръ­ән мог­җи­за­ла­ры­ның бер­се - ке­ше­ләр­нең кай­сы тел­дә сөй­лә­шү­лә­ре­нә бәй­сез рә­веш­тә, аның бар ке­ше өчен дә җи­ңел ят­ла­ну­ын­нан гый­ба­рәт. Бер ге­нә ки­тап та Коръ­ән ят­лан­ган ке­бек ят­лан­мый. Бу - аңа Ал­лаһ та­ра­фын­нан би­рел­гән үзен­чә­лек, ул аны шу­ның бе­лән баш­ка ки­тап­лар­дан ае­рып то­ра", ди­ел­гән хә­дис­тә дә. Бе­рен­че ка­раш­ка гы­на Из­ге Коръ­ән­не ят­лау мөм­кин тү­гел ке­бек то­е­ла. Ал­ла­һы Тә­га­лә җи­ңел­ле­ген би­рә ул.

- Төр­ки­я­дә Ра­ма­зан ае ни­чек үтә? Сез­дә нин­ди мәз­хәб бу­ен­ча ха­лык дин то­та?

- Ра­ма­зан аен­да­гы гый­ба­дәт­ләр, ча­ра­лар ар­тык ае­рыл­мый. Мә­чет­ләр­дә Коръ­ән­нәр укы­ла, зур ча­тыр­лар ко­рып, авыз ачу­чы­лар­га иф­тар мәҗ­лес­лә­ре әзер­лә­нә. Иф­тар­лар­ның асы­лы - авыз ачу­чы­лар­ны хөр­мәт­ләү йө­зен­нән уз­ды­ру­да. Мәз­хәб­ләр­гә кил­гән­дә, ил бу­ен­ча Хә­нә­фи мәз­хә­бе, көнь­як та­раф­та гы­на Шә­фи­гый мәз­хә­бе бу­ен­ча дин то­та­лар.

- Әл­мәт тө­бә­ген­дә­ге гый­ба­дәт­ха­нә­ләр нин­ди фи­кер­ләр ту­дыр­ды?

- Ра­йон­да­гы мә­чет­ләр­нең һәр­бер­се үзен­чә­лек­ле ар­хи­тек­ту­ра сти­ле бе­лән тө­зел­гән. Кеч­ке­нә­ме ул, зур­мы, ба­ры­сын­да да ди­ни хез­мәт­ләр ти­еш­ле дә­рә­җә­дә үт­кә­ре­лә. Мон­нан тыш, ха­лык ара­сын­да ди­ни дәгъ­вәт та­ра­ту, әдәп-әх­лак тәр­би­я­се алып ба­ру мак­са­тын­нан төр­ле ча­ра­лар еш үт­кә­ре­лә икән.

- Әл­мәт­ле­ләр­гә те­ләк­лә­ре­гез?

- «Каль­бен­дә Коръ­ән­нән һич­бер сү­рә яки аять бул­ма­ган ке­ше җи­ме­рек йорт ке­бек­тер», ди­ел­гән хә­дис­тә. Ди­мәк, җи­ме­рек йорт утын бу­лу­дан гай­ре бер­ни­гә дә яра­мас. Ди­нен сөй­гән ке­ше һич югын­да на­маз сү­рә­лә­рен ят­тан бе­лер. На­маз сү­рә­лә­рен бе­лү - си­нең кү­ңе­лең буш тү­гел ди­гән сүз! Һәр­бе­ре­гез­нең кү­ңе­лен­дә Коръ­ән сү­рә­лә­ре бу­лу­ын те­ләр идем. Тот­кан ура­за­ла­ры­быз­ны, кыл­ган гый­ба­дәт­лә­ре­без­не Ал­ла­һы Тә­га­лә ка­бул кыл­сын.

- Әң­гә­мә­гез өчен Ал­ла­һы­ның рәх­мә­те яу­сын!