Әлмәттә яшәүчеләр терроризм турында нәрсә белүләре турында сөйләделәр

Теләсә кайсы мизгелдә безнең кебек гади кешеләр арасында террорчылар булырга мөмкин. Аларның эшчәнлеге һәрвакытта да сизелми. Тик кайвакыт нәкъ менә безнең уяулык гомерләрне саклап кала ала.

Татарстанда да терактлар барлыкка килү куркынычы саклана. Бу хакта ел башында ук ТР буенча эчке эшләр министрлыгы башлыгы Артем Хохорин ведомствоның йомгаклау коллегиясе барышында белдерде. Бәла белән һәркем очрашырга мөмкин. Без Әлмәт халкыннан терроризм турында нәрсә белүләрен, аның янавы вакытында үзеңне ничек тотуларын һәм бу хакта кемгә хәбәр итәчәкләрен белергә булдык.

Әлфия Гарифуллина мәктәптә эшли, шуңа күрә ашыгыч хезмәтләрнең эш алгоритмы һәм телефоннары аның хәтерендә ачык урын алган.

-Калдырылган пакетлар, рюкзаклар һәм башка әйберләр яныннан узмыйм. Башта хуҗасын табарга тырышам. Хуҗасы булмаса, полициягә хәбәр итәм, - дип сөйли ханым.

Ул шулай ук подъезддагы яңа күршеләр белән һәрвакыт танышырга тырышам, дип белдерде. Аларның берәрсе шик уятса, участковыйга мөрәҗәгать итү мөмкинлеге бар. Әлфиядән аермалы буларак, Зоя Татарчинская мондый танышуларны яратмый. Тик күршеләрнең үз-үзләрен тотышындагы сәер хәлләр аның игътибарыннан читтә калмас иде:

- Әгәр кеше үзен сәер тотса, участковыйдан әлеге фатирда кем яши икән, дип кызыксынам. Хуҗасыз әйберләрне дә сизәм. Әгәр бу оешмаларда булса, җитәкчеләргә, транспортта шофер яки кондукторга хәбәр итәм.

Тик сораштырылучыларның барысы да мондый детальләргә игътибарлы түгел. Александр Назаренко кайчагында җирдә яткан пакетларны күрүе турында сөйләде, тик ул алар яныннан узып китә:

– Бу хәл булганда, мин, кагыйдә буларак, бик нык ашыгам. Әмма куркыныч.

- Кайчагында сәер кешеләрне күрәм, тик үзләрен сәер тотучылар шактый бит, уңайсыз хәлдә каласым килми, - ди  Гөлназ  Насыйбуллина.

- Террористик янау очрагында үзеңне ничек тотарга безне мәктәптә һәм университетта укыттылар. Тик хәзер моны хәтерләмим-күпме ел үтте! - дип хәбәр итте Рәмилә Бакиева.

– Һәр оешмада теракт вакытында яки аның барлыкка килү куркынычы булганда гамәлләр тәртибе куелган стендлар эленеп тора. Мин аларны укымыйм, әмма шикле предметлар табылганда полициягә шалтыратырга кирәклеген төгәл беләм, - дип билгеләп үтте Артем Коваленко.

Шул ук вакытта хокук саклау органнары шуны искәртә: безнең һәркайсыбыз терроризм белән очрашырга мөмкин – моннан беркем дә иминиятләштерелмәгән! Бу афәткә каршы көрәштә һәрберебез ярдәм итә ала. Түбәнрәк китерелгән Эчке эшләр министрлыгының киңәшләренә игътибар итү һәм алар белән  балаларны да таныштыру мөһим.

Җәмәгать транспортында хуҗасыз пакет, сумка күрдегезме? Пассажирлар арасыннан аның хуҗасын табарга тырышыгыз. Хуҗасы табылмаса,  машина йөртүче янына барыгыз һәм табылдык турында хәбәр итегез. Подъездда хуҗасыз предмет тапсагыз, күршеләрегездән сорашыгыз. Бәлки, аны кемдер югалткандыр, юк икән-полиция бүлегенә ашыгыгыз. Әгәр мондый әйберләрне сез берәр оешмада ачыкласагыз,  каравылчыга яки администрациягә мөрәҗәгать итегез!.

Шикле әйбергә игътибар итеп, аңа кагылмагыз. Зарарсыз тышкы кыяфәттә шартлаткыч җайланма була ала. Тирә-юньдәгеләр аннан мөмкин кадәр ераклашсын өчен кулдан килгәннең барысын да эшләгез. Радиоэлемтә чараларын, динамикларны һ. б. кулланмыйча торырга  кирәк (шартлау килеп чыкмасын өчен). Махсус хезмәтләрнең килүен көтегез. Балаларга урамда яки подъездда табылган предметларны һәм аларның нинди куркыныч тудыруын аңлатыгыз. Таныш булмаган кешеләрдән әйберләр алмагыз һәм аларны нинди дә булса урыннарга кертмәгез.

Кем син, узып баручы? Шикле кешеләрне дә игътибарсыз калдырмагыз, террорчы башкалардан аерылып тормаска тырышачак, тик тышкы кыяфәтендә кайбер үзенчәлекләр булырга мөмкин. Ул, бәлки, сезон буенча киенмәгәндер, чөнки аның астында шартлаткыч җайланмаларны яшерергә мөмкин. Сүз уңаеннан, кайчагында җинаятьче аны кулындагы сумкада да йөртергә мөмкин. Бу кешеләр, кагыйдә буларак, камералардан читләшергә тырыша, ә кайчагында аларда реакция/хәрәкәтләрнең тоткарлануы, нервлануы, курку күзәтелә. Андыйлар сәер сөйләшергә мөмкин.

Террорчылар теракт кылырга җыенган объект тирәсендәге хәлләрне өйрәнә: еш кына аның янында күренәләр, фотога төшерәләр яки видеога төшерәләр, хезмәткәрләр белән сөйләшүгә керешәләр, эш вакытын, керү тәртибен, куркынычсызлыкны тәэмин итү һәм башка детальләрне ачыкларга омтылалар, символик түләү өчен территориягә кечкенә свертка, пакет һәм башка әйберләр алып баруны сорыйлар. Кайчагында алар чердак, подвал һәм башка урыннарга үтеп керә, анда бары тик техник персоналга гына керергә рөхсәт ителә, тышкы кыяфәтен үзгәртү өчен аксессуарлар сатып ала: парик, ясалма мыек һ.б.

Террорлык актына әзерләнгәндә, җинаятьчеләр кайчагында фатир яки йорт, подваллар, ярдәмче биналар, складлар арендалый. Мондый очракларда торак мәйданы яки башка биналарның активлыгы артык югары булырга мөмкин. Яңа "күршеләр"гә дә сак карарга кирәк.  

Кемнеңдер адекват булмаган тәртибен күреп, бу хакта көч структураларына хәбәр итегез. Шикле шәхесләрнең аерым билгеләрен истә тотыгыз: кыяфәт, кием-салым, исемнәр, атамалар, шрамнар һәм татуировканың үзенчәлекләре, сөйләм һәм үз – үзеңне тоту манералары, сөйләшүләр тематикасы һ.б. лар. Андыйлардан ерак торырга тырышыгыз.

Кая шалтыратырга?

Әзерләнгән теракт турында сезгә мәгълүм булса, сез хуҗасыз әйбер таптыгыз яки таныш булмаган кешеләрне үз-үзегездә тотуда сәер нәрсәләр күрдегез,  02, 8 (8553) 39-23-10 (дежур часть), ФСБ: 8 (8553) 45-66-44 яки бердәм ашыгыч ярдәм каналы буенча 102 яки 112 номеры буенча Эчке эшләр идарәсенә мөрәҗәгать итегез.

Таня Шамбер