Муса Җәлил истәлегенә багышланган турнирда Әлмәт көрәшчеләренә тиңнәр булмады

Без­нең ба­тыр­лар яу­ла­ган үр­лә­рен як­лап кы­на кал­ма­ды, аны хәт­та сал­лы гы­на ны­гыт­ты да. Бу юлы төр­ле үл­чәү авыр­лык­ла­рын­да чем­пи­он­нар са­ны арт­ты.

Та­тарс­тан­ның ат­ка­зан­ган спорт мас­те­ры, кө­рәш бу­ен­ча рес­пуб­ли­ка­ның ат­ка­зан­ган тре­не­ры Рим Си­ня­ка­ев та мәр­тә­бә­ле тур­нир­да ба­тыр­лар Әл­мәт да­нын ла­ек­лы як­ла­ды дип ас­сы­зык­ла­ды.

- Егет­ләр уз­ган ел­лар­да­гы уңыш­ла­рын ка­бат­ла­ды дию ге­нә аз бу­лыр. Был­тыр Му­са Җә­лил тур­ни­рын бер чем­пи­он бе­лән тө­гәл­лә­сәк, бы­ел дүрт Әл­мәт кө­рәш­че­се яу­ла­ды ул ти­тул­ны. Ике­се 2 нче урын­га, бер кө­рәш­че­без 3 нче урын­га ла­ек бул­ды. Бу шат­лык­лы ва­кый­га, - дип сө­е­не­че бе­лән ур­так­лаш­ты тре­нер.

Спорт­чы­лар үз­лә­ре ис­кәрт­кән­чә, җи­ңү җи­ңел би­рел­мә­гән. Тур­нир­ның фи­нал уен­на­ры ша­һи­ты бул­ган ТР яшь­ләр эш­лә­ре, спорт һәм ту­ризм ми­нист­ры урын­ба­са­ры Хә­лил Шәй­хет­ди­нов та бәй­ге­дә "иң ях­шы" исе­ме өчен кө­рәш­нең җит­ди­ле­ген Олим­пия уен­на­ры ру­хы бе­лән ча­гыш­тыр­ды.

- ­Та­тарс­тан­ның иң көч­ле спорт­чы­ла­ры кат­наш­кан әле­ге мил­ли кө­рәш ярыш­ла­ры без­гә Олим­пия уен­на­ры ке­бек үк якын, - дип бил­ге­ләп үт­те ми­нистр урын­ба­са­ры. Аның сүз­лә­рен­чә, ае­ру­ча кө­рәш­че­ләр­гә дә, тре­нер­лар­га да бәй­ге­не оеш­ты­ру шарт­ла­ры оша­ган.

Җә­лил тур­ни­ры бы­ел 51 нче тап­кыр оеш­ты­рыл­ды. Һәм ан­да кат­на­шу­чы­лар­ны ике ел рәт­тән Әл­мәт ка­бул ит­те. Әл­мәт­ле­ләр бы­ел дүр­тен­че тап­кыр го­мум­ко­ман­да бе­рен­че­ле­ге­нә ия бул­ды. Ба­тыр­лар­ның ба­ты­ры Иль­яс Га­ли­мов­ның бы­ел­гы җи­ңүе "тү­гә­рәк" бул­ган икән. Кө­рәш­че бу тур­нир­да унын­чы тап­кыр чем­пи­он ти­ту­лын от­кан. Аның бе­лән бер үл­чәү авыр­лы­гын­да чы­гыш ясау­чы­лар ал­дан ук җи­ңе­лә­се­лә­рен бе­леп чы­га ке­ләм­гә дип тә фа­раз­лый­лар. Ә ул исә җи­ңү алай җи­ңел би­рел­ми ди­гән фи­кер­дә.

- Юга­ры нә­ти­җә­гә ире­шим ди­сәң, үзең­не ая­мый шө­гыль­лә­нер­гә ки­рәк. Ми­ңа әле­ге үр­гә ме­нү соң­рак - 27-28 яшь­тә ге­нә на­сыйп бул­ды, - дип уңыш­ка юл­ның озын бу­лу­ы­на иша­рә­лә­де ба­тыр. - Һәр бәй­ге­гә соң­гы­сы­на ке­бек әзер­лә­нәм. Шу­лай да кө­рәш өчен оч­кын бар әле.

Без­нең ко­ман­да спорт­чы­сы Рус­лан Нур­га­ли­ев­ның (сә­ла­мәт­ле­ге как­шау сә­бәп­ле, ул бу ярыш­лар­да кат­наш­ма­ды) ки­леш­мәс көн­дә­ше - Те­лә­че кө­рәш­че­се Ил­дар Гый­ни­я­тул­лин тур­нир ал­дын­нан әң­гә­мә ва­кы­тын­да: "Әл­мәт­тә ми­ңа көн­дәш­ләр юк", - дип ыч­кын­дыр­ган иде. Ашы­гыч нә­ти­җә яса­ган бу­лып чык­ты. Бы­ел­гы тур­нир­дан Уни­вер­си­а­да чем­пи­о­ны 3 нче урын­га ри­за бу­лып кит­те. Хә­ер, сүз ба­ры­шын­да җи­ңү ту­рын­да­гы фи­ке­ре ике­ле икән­ле­ген си­зәр­гә дә бул­ган икән.

- ­Көн­дәш­ләр­гә өс­тән ка­рар­га яра­мый. Һәр­кем ярыш­ка җит­ди әзер­лә­нә, - ди­де Ил­дар ул ва­кыт­та. - Чем­пи­он ти­тул­лы кө­рәш­че­гә ка­раш та баш­ка төр­ле. Ке­ләм­дә баш­ка бе­рәү би­реш­сә, игъ­ти­бар да ит­ми­ләр. Ә чем­пи­он от­тыр­са, бик тиз кү­реп ала­лар.

Ба­тыр яра­сыз бул­мый

Һәр кө­рәш­че өчен якын­на­ры­ның ру­хи яр­дә­ме мө­һим. Ме­нә бы­ел 60 кг үл­чәү авыр­лы­гын­да чем­пи­он кал­ган Ру­зил Га­ни­ев­ның җа­на­тар­лар төр­ке­ме ту­лы иде - өч кы­зы, ярат­кан ха­ты­ны көч би­реп тор­ды. Ире­нең бу җи­ңү­е­нә ха­ты­ны Ай­гөл: "Га­шыйк­лар кө­не­нә (фи­нал нәкъ 14 фев­раль­гә ту­ры кил­де) ме­нә ди­гән бү­ләк", - ди­гән бәя бир­де. Чем­пи­он җе­фе­те­нең бер ка­раң­гы­дан икен­че­се­нә ка­дәр спорт­зал­да юга­лу­ын да ты­ныч ка­бул итә икән спорт­ка уңай ка­раш­та­гы Ай­гөл Га­ни­е­ва. Аның сүз­лә­рен­чә, зур кыз­ла­ры Ай­сы­лу ак­ро­ба­ти­ка­га йөр­гән, ур­тан­чы­сын да 5 яше тул­гач шул спорт тө­ре­нә би­рер­гә уй­лый­лар. Был­тыр шә­һәр­нең спорт­ка иң хә­ер­хаһ­лы га­и­лә­лә­ре яры­шын­да да кат­на­шып, бе­рен­че урын­га ия бул­ган Га­ни­ев­лар.

- ­Җи­ңел ге­нә баш­лан­ган иде, фи­нал­да шул җи­ңел­лек­не ту­лы­сы бе­лән чы­гар­дым, - дип сүз­гә ку­шыл­ды чем­пи­он Ру­зил.

"Ба­тыр яра­сыз бул­мый" ди­гән­нең хак­лы­гын Ру­зил­нең үзе бе­лән ара­лаш­кан­да кү­реп кал­дым. Уң ко­ла­гы ка­ра янып чык­кан иде.

- Да­и­ми көн­дә­шем Уни­вер­си­а­да чем­пи­о­ны Нә­фис Миң­ле­ба­ев (Би­ек­тау) бе­лән алы­шу җи­ңел бул­ма­ды. Бу юлы ке­ләм­гә кө­рәш бе­лән "хуш­ла­шу" те­лә­ге һәм аны юга­ры нок­та­да тә­мам­лау ни­я­те бе­лән чык­тым.

Ке­ләм­дә кү­рер­гә кү­нек­кән кө­рәш­че авы­зын­нан чык­кан бу сүз­ләр кә­еф­не тө­шер­де тө­ше­рү­ен. Лә­кин ул 65 кг үл­чәү авыр­лы­гы­на кү­чеп спорт бе­лән дус­лы­гын шул ка­те­го­ри­я­дә дә­вам итү их­ти­ма­лы ту­рын­да ис­кәр­теп бе­раз юат­ты.

Яра ди­гән­нән, ашы­гыч яр­дәм стан­ци­я­се фельд­ше­ры Ли­ра Дәр­зә­мә­но­ва сүз­лә­рен­чә, алар­га бәй­ге ба­ры­шын­да 10 спорт­чы мө­рә­җә­гать ит­кән. Шу­лар­ның дүр­те­се төр­ле им­гә­нү һәм се­ңер тар­ты­лу ди­аг­но­зын тә­га­ен­ләү, та­биб ки­ңә­шен ише­тү һәм дә­ва­ла­ну өчен мед­сан­часть­ка оза­тыл­ган.

Бы­ел­гы тур­нир­да 50 ко­ман­да­дан 430 кө­рәш­че кат­наш­ты. Алар ара­сын­нан 80 кг ка­те­го­ри­я­сен­дә чем­пи­он исе­мен шу­лай ук Мар­сель Го­зә­е­ров, 90 кг үл­чәү авыр­лы­гын­да Ай­вар Би­ла­лов от­ты. Ра­мил Си­ня­ка­ев, Рөс­тәм Му­ха­мов һәм Ил­нур Ху­рам­шин үз үл­чәү ка­те­го­ри­я­лә­рен­дә приз­лы урын­нар яу­ла­ды. Шу­лай итеп, әл­мәт­ле­ләр I го­мум­ко­ман­да уры­ны­на ка­бат ла­ек бул­ды (Премь­ер-ми­нистр урын­ба­са­ры, авыл ху­җа­лы­гы ми­нист­ры, Та­тарс­тан кө­рәш фе­де­ра­ци­я­се пре­зи­ден­ты Ма­рат Әх­мә­тов­ның Әл­мәт­не "та­тар-баш­корт кө­рә­ше баш­ка­ла­сы" дип ата­вы юк­ка тү­гел икән шул!). Ка­зан­ның Яңа Са­вин ра­йо­ны кө­рәш­че­лә­ре икен­че, Те­лә­че ра­йо­ны ко­ман­да­сы өчен­че урын­га чык­ты. Бе­рен­че ун­лык­ка Идел буе ра­йо­ны, Бал­тач, Тү­бән Ка­ма, Чал­лы-1, Ма­ма­дыш, Аз­на­кай һәм Ки­ров-Мәс­кәү ра­йон­на­ры эләк­те.

Ләй­лә­гөл МИ­НА­Е­ВА

Рус­лан Ба­жу­тов фо­то­лары

та­рих

Му­са Җә­лил ис­тә­ле­ге­нә "Ва­та­ным Та­тарс­тан" га­зе­та­сы при­зы­на тәү­ге ярыш 1964 ел­да уза. Ул ва­кыт­та бәй­ге­дә 11 ко­ман­да­дан ил­ле­ләп кө­рәш­че ке­ләм­гә чы­га. Ярыш­ның бе­рен­че­сен­дә Сар­ман кө­рәш­че­лә­ре җи­ңеп чык­кан. Ан­нан соң Күч­мә ку­бок­ны Буа, соң­рак Чис­тай ко­ман­да­ла­ры яу­ла­ган. Җи­ңү­ләр са­ны бу­ен­ча әле­гә Бал­тач ко­ман­да­сы­на тиң­нәр юк, ди­ләр. Алар бәй­ге­не 13 тап­кыр от­кан. Чал­лы кө­рәш­че­лә­ре исә­бен­дә - 9 җи­ңү. Ку­бок тү­бән­ка­ма­лы­лар ку­лы­на 5 тап­кыр эләк­кән. Ту­кай, Ма­ма­дыш, Ак­та­ныш ра­йон­на­ры ике­шәр, Ар­ча, Са­ба, Кук­ма­ра, Буа, Сар­ман, Зәй, Чис­тай, Пит­рәч, Яшел Үзән, Те­лә­че, Ка­зан­ның Ки­ров, Ва­хи­тов һәм Мәс­кәү ра­йон­на­ры ко­ман­да­ла­ры бе­рәр тап­кыр го­мум­ко­ман­да бе­рен­че­ле­ген яу­ла­ган.